Yetrsizlik Hissi Nereden Gelir?

Yetersizlik (Bağımlılık Şeması)

Bağımlı kişiler yetersiz hissederler.Günlük hayatın sorumluluklarını yerine getirme konusunda kendilerini bir çocuk gibi hissederler.Kendi hayatlarının sorumluluklarını almaktan korkar,başklarına bu konuda daha çok güvenirler.Beceriksiz olduklarını,doğru yapamadıklarını hissederler.Başkalarından yardım istemek zorunda kalırlar çünkü normal sorumluluklar bile (markete gitmek,araba kullanmak vs ) çok çaba isteyen yorucu eylemlerdir.Yetişkinler arasında yetişkin yaşta bir çocuk gibi hissetme şemasıdır.

Başkalarının fikrini alırlar,çok fazla insana danışırlar ve karar vermekte çok zorlanırlar.Bazı bağımlılık şemasına sahip kişiler ise sadece tek bir kişiye danışma ihtiyacı duyarlar ama o bir kişiye de her şeyi danışırlar.O kadar yetersiz hissederler ki zamanla gerçekten her şeyden kaçıp deneyimleme fırsatı yakalamadıkları için yetersiz ourlar.

Yetersiz Hisseden Kişi Neden Öfkelenir?

Özellikle ailesine ve yakın ilişki içinde bulunduğu insanlara bağımlı olması (onlara muhtaç olduğunu düşünmesi) kişinin onlardan daha aşağıda olduğu hissini yaratır.Bu durum onlara karşı öfke beslemesine sebebiyet verebilir.

Kaygı ve Depresyonun en çok görüldüğü şemalardandır.

Bu kişilerde kaygı çok yoğundur hatta bazıları evden dahi çıkmak istemez. Dış dünyada bir çok işlevsellik gerektiren iş ve görev varken onları yapamayacağına dair düşünceleri kaygı yaratır.

Aşk hayatlarında güçlü ve korumacı kişilere yönelirler,anne ve baba figürü gibi olur bu kişi.Bütün maddi ve manevi sorumlulukları üstlenen bir kişi seçerler ve kararları o verir.

Bağımlı kişiler zor görevlerden kaçarlar,değişimden kaçarlar,boşanmaktan,ayrılıktan,taşınmaktan,araba kullanmaktan.sorumluluktan kaçarlar.Bu temel baş etme biçimleridir.Hayat bu kişiler için bunaltıcıdr çünkü hayat sorumluluktur.Diğer bir baş etme biçimi olarak teslim olmayı kullanırlar;başkalarından sürekli yardım istemek yetersizliğine teslim olmaktır.

Bir de Karşıt Bağımlılar vardır.Burada bağımlı kişi içindeki 'yetersiz kendi' ile karşı karşıya kalmamak için bütün sorumlulukları üstlenir hatta gereğinden fazlasını da üstlenir.Yardım almak istemez ve bunu 'Ben yaparım çünkü ben yeterliyim' diye düşünmek için yapar.Durmadan kendine ve başkalarına tek başına yapabileceğini kanıtlamak zorunda hisseder.Kişi sürekli yeni sorumluluklar altına girer ve korkularıyla yüzleşir.

Bağımlılık ve karşıt bağımlılık kökenlerini aynı nedenden alır;aşırı korumacı ebeveynler ya da yeterince korumayan ilgisiz ebeveynler...

0-3 yaş arasında oluşan bu şema çocuğun anneden ayrılırken yeterince özerkleşememesinden kaynaklanır ya da tam tersi çocuk yaşta boyundan büyük sorumluluklar alması ile ortaya çıkar.

Ebeveynler çocuğa olduğundan daha küçükmüş gibi davranmıştır ya da hiç sorumluluk vermemiştir.Yeni bir görev aldığında çocuğa sürekli öğüt vererek temkinli davranması gerektiğinin üstünde durmuşlardır.Cesaretlenddirmek yerine kaygılandırmışlardır.Çocuk ebevynlerinden ayrı kalmamıştır,özerkleşememiştir.Ödevleri bile bazen ebevynin sadece kendisl halletmiştir.

Karşıt bağımlılıkta ise genelde ebeveynler çocuğa yeteri kadar iyi rehberlik yapmamışlardır,çocuk hep kendi karar vermek durumunda kalmıştır.Fazla fazla sorumluluklar yüklendi...

Yetersiz Hisseden Kişi Bunun Üstesinden Gelmek için Neler Yapabilir?

Bu şemaya sahip kişiler ona zor gelen ve kaçındığı günlük hayat sorumluluklarını listeleyip sonrasında en zordan en kolaya doğru puanlayabilirler.Puanladıktan sonra en kolaydaki maddeleri her gün rutinlerine ekleyip yaptıkça uzmanlaştıllarını deneyimleyebilirler.Tek başına yapıp belki de çok keyif alması muhtemel aktiviteleri rutinine ekleyebilirler.Güvendikleri insanlara hangi özelliğini beğendiğine dair sorular sorup daha iyi hissedebilirler.Ya da karşısındakinin yetersiz hissettiği durumları ve bunun için neler yaptıklarını sorup bu sohbette diğer insanların da yetersiz olduğunu fark edip bunun geliştirilebilir olduğu ile yüzleşebilirler.

Karşıt Bağımlılar ise yönlendirilme ihtiyaçlarını fark etmeli ve yardım isteme yetenklerini geliştirmeliler.Yeteri kadar sorumluluğa girmeli,kaygının başladığı noktada görevlerine sınır koymalılar.

Kökeni çok erken döneme dayandığı için bu şemayı değiştirmek genellikle zordur ve diğer bir çok şemayı tetiklemek üzerine devam edebilir.Bu nedenle genellikle bir uzman eşliğinde tedavisi daha mümkün olabiliyor.

Uzm.Psk.Sinem Yaprak